Bong bóng hoa tulip là một trong những bong bóng tài chính nổi tiếng nhất mọi thời đại. Nó thường được coi như một hiện tượng kinh tế xã hội chưa được biết đến vào thời điểm lúc bấy giờ hơn là một cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. Hiện nay, cụm từ Bong bóng hoa tulip dùng để ẩn dụ cho bất kỳ bong bóng kinh tế nào có thị giá lớn hơn giá trị nội tại của tài sản một cách vô lý. Hãy cùng DNSE tìm hiểu về sự kiện này trong bài viết sau đây.
Bạn đang xem: Bong bóng hoa tulip
Bóng bóng hoa tulip là gì?
Bóng bóng hoa tulip hay còn được biết đến với cái tên Bong bóng Uất kim hương là bong bóng kinh tế đầu tiên được ghi nhận trong lịch sử. Sự kiện này xảy ra tại Hà Lan từ suốt giai đoạn đầu đến giữa những năm 1600. Cho đến ngày nay, câu chuyện về bong bóng hoa tulip vẫn được coi là bài học kinh điển về cạm bẫy của lòng tham và sự đầu cơ quá mức.
Lịch sử bong bóng hoa tulip tại Hà Lan
Giai đoạn hoa tulip mới xuất hiện
Hoa tulip lần đầu xuất hiện ở Châu Âu vào thế kỷ 16 thông qua các tuyến đường giao thương. Loài hoa này ngay lập tức hấp dẫn người dân bản địa vì bề ngoài khác biệt so với các loài hoa bản địa. Vì thế, hoa tulip trở thành mặt hàng xa xỉ và là biểu tượng cho sở thích sành điệu của giới nhà giàu. Giới trung lưu của xã hội Hà Lan lúc bấy giờ cũng tìm mua hoa tulip để sánh ngang những người hàng xóm giàu có. Điều này khiến cho giá bán hoa tulip vô cùng đắt đỏ.
Theo Tạp chí Smithsonian, người Hà Lan đã biết được rằng hoa tulip có thể phát triển từ hạt hoặc chồi mọc trên củ cây mẹ. Một củ phát triển từ hạt sẽ mất từ bảy đến 12 năm trước khi ra hoa, trong khi củ mọc trên củ của cây mẹ có thể ra hoa vào năm sau. Củ hoa tulip hiếm thực chất là một loại hoa tulip có hoa văn sọc, nhiều màu chứ không phải một màu duy nhất. Những củ hoa tulip hiếm này được ví như chất xúc tác dẫn đến nhu cầu đối với hoa tulip hiếm ngày càng tăng, qua đó, đẩy giá thị trường lên cao.
Giai đoạn hoạt động đầu cơ hoa tulip bùng nổ
Năm 1634, trào lưu mua hoa lan rộng khắp đất nước Hà Lan. Thư viện Kinh tế và Tự do đã viết, “Cơn cuồng loạn của người Hà Lan muốn sở hữu củ hoa tulip lớn đến mức ngành công nghiệp bình thường của đất nước bị bỏ bê, và số lượng lớn dân số Hà Lan thời kỳ bấy giờ đã tham gia vào việc buôn bán hoa tulip.” Tình trạng đầu cơ đã đẩy giá trị của củ tulip lên cực điểm.
Nhiều bông hoa tulip có giá bán trong khoảng 50.000 – 150.000 USD. Giá giao dịch đỉnh điểm của một củ tulip được ghi nhận bằng 6 lần thu nhập hằng năm của một người bình thường. Những bông hoa tulip hiếm chất lượng cao nhất được giao dịch với giá tương đương 750.000 USD giá trị ngày nay.
Vào thời điểm đó, dường như mọi người kiếm tiền chỉ đơn giản bằng cách sở hữu một số củ tulip quý hiếm. Nhiều người tin rằng: giá chỉ hoa tulip chỉ có thể tăng lên”; “niềm đam mê hoa tulip sẽ tồn tại mãi mãi.”
Mọi người bắt đầu mua hoa tulip bằng đòn bẩy tài chính, sử dụng các hợp đồng phái sinh ký quỹ để mua nhiều hơn mức họ có thể chi trả. Đến năm 1636, nhu cầu buôn bán hoa tulip lớn đến mức các trung tâm buôn bán thường xuyên được mở ở Sàn giao dịch chứng khoán Amsterdam, Rotterdam, Harlem và các thị trấn khác.
Giai đoạn bong bóng hoa tulip tan vỡ
Nhưng cũng nhanh chóng như khi nó bắt đầu, niềm tin trên thị trường bắt đầu tiêu tan. Vào tháng 2/1637, giá hoa tulip bất ngờ giảm. Phần lớn nguyên nhân của sự sụt giảm nhanh chóng này là do các nhà đầu tư lúc bấy giờ đã mua các củ tulip theo hình thức tín dụng. Họ hy vọng sẽ trả được khoản vay và kiếm lãi sau khi bán các củ tulip.
Vào cuối năm 1637, bong bóng đã vỡ. Người mua thông báo họ không thể trả mức giá cao như đã thỏa thuận trước đó và thị trường sụp đổ. Các nhà buôn bắt đầu hoảng loạn khi giá của củ tulip giảm xuống chỉ còn 1% so với trước và thậm chí nhiều thời điểm còn giảm sâu hơn. Các chủ sở hữu buộc phải thanh lý các củ tulip đang nắm giữ với bất kỳ giá nào. Lợi nhuận ảo trên các hợp đồng giao dịch bị xoá sạch. Đến năm 1638, hoa tulip đã trở về mức giá khi nó mới xuất hiện.
Tác động của sự kiện bong bóng hoa tulip
Hiện tượng này thực chất không có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự thịnh vượng của một cường quốc kinh tế và tài chính hàng đầu thế giới vào thế kỉ 17 như Cộng hoà Hà Lan. Người Hà Lan thậm chí còn ghi nhận mức thu nhập bình quân đầu người cao nhất thế giới tại thời điểm đó.
Tuy nhiên, nó đã làm suy yếu kỳ vọng của xã hội và phá hủy các mối quan hệ được xây dựng dựa trên lòng tin, sự sẵn lòng và khả năng thanh toán. Việc không giải quyết được các tranh chấp cá nhân liên quan đến vấn đề mua bán tulip còn buộc các cơ quan chức năng phải vào cuộc.
Chính quyền trung ương đã giao trách nhiệm giải quyết các hợp đồng đang tranh chấp cho chính quyền địa phương để đảm bảo sự công bằng. Vào tháng 4 năm 1637, tòa án Hà Lan quyết định đình chỉ tạm thời tất cả các hợp đồng mua bán. Điều này nhằm tạo điều kiện cho các thẩm phán thành phố có thể thu thập đầy đủ thông tin để giải quyết các tranh chấp tại địa phương.
Mặc dù quyết định của quốc hội trung ương mang tính ràng buộc pháp lý, nhưng các thành phố đã hành động một cách chậm chạp và dẫn đến thiệt hại lớn cho người trồng. Phải mất hơn một năm sau đó, hội đồng thành phố Haarlem mới ra phán quyết hủy bỏ tất cả các hợp đồng với giá 3,5% so với giá ban đầu vào tháng 5 năm 1638. Quyết định này sau đó đã được các thành phố khác thông qua.
Kết luận
Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về sự kiện Bong bóng hoa tulip. Hãy tiếp tục theo dõi những bài viết khác trên DNSE bạn nhé!
Không biết các bạn đã từng nghe tới thuật ngữ hội chứng hoa Tulip hay bong bóng hoa Tulip chưa? Đây được biết tới là một trong những bong bóng tài chính nổi tiếng nhất mọi thời đại. Đây thường được coi như một hiện tượng kinh tế xã hội chưa được biết đến vào thời điểm lúc bấy giờ là một cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. Hiện nay, cụm từ hội chứng hoa Tulip được sử dụng để ẩn dụ cho bất kỳ loại bong bóng kinh tế nào có thị giá lớn hơn giá trị nội tại của tài sản đó một cách vô lý. Hãy cùng với chúng tôi - Chuyên mục kiến thức của shthcm.edu.vn tìm hiểu về sự kiện này trong nội dung bài viết sau đây nhé !
Hội chứng hoa Tulip hay bong bóng hoa Tulip là gì?
Bong bóng hoa Tulip hay hội chứng hoa Tulip còn được biết đến với cái tên khác là bong bóng Uất Kim Hương. Đây là bong bóng kinh tế đầu tiên được ghi nhận trong lịch sử. Sự kiện này xảy ra tại Hà Lan từ suốt giai đoạn đầu đến giữa năm 1600. Cho đến ngày nay, câu chuyện về hội chứng hoa Tulip vẫn được coi là một trong những bài học kinh điển về cạm bẫy của lòng tham và sự đầu cơ quá mức.
Vì có màu sắc sặc sỡ và độc đáo so với mọi loài hoa khác được trồng ở Châu Âu vào thời điểm đó, hoa Tulip khi đó kỳ lạ, nhanh chóng trở thành một món đồ xa xỉ xứng đáng làm xuất hiện sự thèm muốn của người Hà Lan giàu có. Trên thực tế, mua hoa Tulip trong thời gian này giống như thu thập đồ nghệ thuật và đồ trang sức đẹp đẽ.
Những người trồng hoa Tulip bắt đầu trồng thêm nhiều loại giống khác nhau và tầng lớp trung lưu đang phất lên ở Hà Lan đã trả một số tiền lớn cho những củ giống mới nhất, bông hoa đẹp và rực rỡ nhất. Đến thập niên 1620, một loại giống đặc biệt có tên là Semper Augustus đã xâm nhập vào thị trường và được đánh giá cao hơn tất cả các loại khác do có các sọc giống như kẹo mía rực rỡ hay còn được gọi với cái tên khác là ngọn lửa, được dẫn dắt bởi Semper Augustus, hoa Tulip ở nơi đây đã trở nên phổ biến và có giá trị cao hơn.
Năm 1634, các nhà đầu cơ của Pháp bắt đầu thâm nhập sâu vào thị trường, tiếp tục làm tăng giá. Đến năm 1636, hoa Tulip là mặt hàng xuất khẩu lớn thứ tư ở Hà Lan sau mặt hàng rượu gin, cá trích và phô mai.
Bởi vì mùa vụ trồng hoa Tulip phải mất vài năm, các thương nhân thu mua đã ký hợp đồng mua hoa, củ Tulip vào cuối mùa trồng trọt, tạo ra các hợp đồng tương lai dựa trên hoa Tulip một cách hiệu quả. Các giao dịch này đã mở rộng thị trường hoa Tulip tại sàn giao dịch quanh năm và tạo nên một làn sóng giao dịch mới.
Lịch sử hình thành của hội chứng hoa Tulip tại Hà Lan
Giai đoạn loài hoa Tulip mới xuất hiện
Hoa Tulip lần đầu xuất hiện và được phát hiện ở Châu Âu vào thế kỷ 16 thông qua các tuyến đường giao thương. Loài hoa này ngay lập tức hấp dẫn người dân bản địa về bề ngoài khác biệt so với các loại hoa bản địa khác. Thế nên, hoa Tulip đã trở thành mặt hàng xa xỉ và là một trong những biểu tượng cho sở thích sành điệu của giới nhà giàu. Giới trung lưu của xã hội Hà Lan lúc bấy giờ cũng tìm mua hoa Tulip để sánh ngang với những người hàng xóm giàu có. Điều này khiến cho giá bán hoa Tulip khi đó vô cùng đắt đỏ.
Theo tạp chí Smithsonian cho rằng, người Hà Lan đã biết được hoa Tulip có thể phát triển từ hạt hoặc chồi mọc trên củ gốc của cây mẹ. Một củ phát triển từ hạt sẽ mất từ 07 đến 12 năm trước khi ra hoa, trong khi chồi mọc trên củ của cây mẹ có thể ra hoa vào năm sau. Củ của hoa Tulip khan hiếm, thực chất chính là một loại hoa Tulip có hoa văn sọc với nhiều màu sắc khác nhau chứ không phải một màu duy nhất. Những củ của hoa Tulip hiếm này khi đó được ví như chất xúc tác dẫn đến nhu cầu đối với hoa Tulip hiếm ngày càng tăng, qua đó phần nào đã đẩy giá thị trường lên cao hơn.
Giai đoạn hoạt động đầu cơ hoa Tulip bùng nổ năm 1634, trào lưu mua hoa lan rộng khắp đất nước Hà Lan. Thư viện Kinh tế và Tự do nơi đây đã viết: "Cơn cuồng loạn của người Hà Lan muốn sở hữu của hoa Tulip lớn đến mức ngành công nghiệp bình thường của đất nước đã bị bỏ bê thời gian dài và số lượng lớn dân số Hà Lan thời kỳ đó đã tham gia vào việc buôn bán hoa Tulip". Tình trạng đầu cơ đã đẩy giá trị của hoa Tulip lên cực điểm.
Nhiều bông hoa Tulip có giá bán trong khoảng 50.000 đến 150.000 USD. Giá giao dịch đỉnh điểm của một củ Tulip được ghi nhận bằng 06 lần thu nhập hàng năm của một người bình thường. Những bông hoa Tulip hiếm chất lượng cao nhất được giao dịch với giá tương đương 750.000 USD so giá trị ngày nay.
Chỉ với không gian một nhà kính rộng khoảng 25m2 vừa đủ để nuôi sống cả gia đình Hà Lan trong nửa cuộc đời hoặc đủ để mua một trong những ngôi nhà lớn nhất trên kênh thời trang nhất ở Amsterdam, vào thời điểm mà những ngôi nhà ở thành phố đắt đỏ tương tự như bất động sản ở bất cứ đâu trên thế giới.
Vào thời điểm đó dường như tất cả mọi người kiếm tiền chỉ đơn giản bằng cách sở hữu một số hoa, củ Tulip quý hiếm. Nhiều người tin rằng giá trị của hoa Tulip chỉ có thể tăng lên, niềm đam mê hoa Tulip sẽ tồn tại mãi mãi.
Khi đó mọi người bắt đầu mua hoa Tulip bằng đòn bẩy tài chính, sử dụng những hợp đồng phái sinh ký quỹ để mua nhiều hơn định mức mà họ có thể chi trả. Đến năm 1636, nhu cầu buôn bán hoa Tulip lớn đến mức tại các trung tâm buôn bán sẽ thường xuyên được mở ở các sàn giao dịch chứng khoán Rotterdam, Amsterdam, Harlem và các thị trấn khác.
Giai đoạn bong bóng hoa Tulip bị tan vỡ
Cũng nhanh chóng như khi hội chứng hoa Tulip này bắt đầu, niềm tin trên thị trường dần dần bắt đầu tiêu tan. Vào tháng 02 năm 1637, ra hoa Tulip bất ngờ giảm. Phần lớn nguyên nhân của sự sụt giảm nhanh là do các nhà đầu tư lúc bấy giờ đã mua các củ hoa Tulip theo hình thức tín dụng, khi đó họ hy vọng sẽ trả được các khoản vay và kiếm được lãi sau khi bán các củ hoa Tulip.
Vào năm 1637, có một nhà văn đã chỉ ra rằng lượng tiền để mua một củ Tulip có thể mua được những thứ sau:
+ 08 con lợn
+ 04 con bò
+ 12 con cừu
+ 24 tấn lúa mì
+ 01 con tàu
+ 01 chiếc giường ngủ
+ 48 tấn lúa mạch đen
+ 02 thùng rượu lớn loại 240 lít
+ 04 thùng bia
+ 02 tấn bơ loại xịn
+ 453 kilôgam phomat
+ 01 tách bạc
Vào cuối năm 1637, bong bóng hoa Tulip đã vỡ. Người mua thông báo họ không thể trả mức giá cao như đã thỏa thuận trước đó và thị trường này đã sụp đổ. Khi các nhà buôn bắt đầu hoảng loạn bởi giá của hoa Tulip giảm xuống chỉ còn 1% so với trước và thậm chí nhiều thời điểm còn giảm sâu hơn. Các chủ sở hữu buộc phải thanh lý gấp củ Tulip đang nắm giữ với bất kỳ giá nào. Lợi nhuận ảo trên các hợp đồng giao dịch bị xóa sạch. Đến năm 1638, hoa Tulip đã trở về mức giá khi mà mới xuất hiện.
Tác động của sự kiện mang tên bong bóng hoa Tulip
Hiện tượng bong bóng hoa Tulip thực chất không có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự thịnh vượng của một cường quốc kinh tế và tài chính hàng đầu thế giới vào thế kỉ 17 như Cộng hòa Hà Lan. Người Hà Lan lúc đó thậm chí còn ghi nhận mức thu nhập bình quân đầu người cao nhất thế giới tại thời điểm đó.
Tuy nhiên, điều này đã làm suy yếu kỳ vọng của xã hội và phá hủy các mối quan hệ đang được xây dựng dựa trên lòng tin, sự sẵn sàng mua bán và khả năng thanh toán. Việc không giải quyết được các tranh chấp cá nhân liên quan đến vấn đề mua bán hoa Tulip còn buộc các cơ quan chức năng phải vào cuộc.
Chính quyền Trung ương đã giao trách nhiệm giải quyết các hợp đồng đang tranh chấp cho chính quyền địa phương để đảm bảo sự công bằng. Vào tháng 04 năm 1637, tòa án Hà Lan quyết định đình chỉ tạm thời tất cả các hợp đồng mua bán. Điều này nhằm tạo điều kiện cho các thẩm phán thành phố có thể thu thập đầy đủ những thông tin để giải quyết các tranh chấp tại địa phương.
Mặc dù vậy, quyết định của Quốc hội Trung ương mang tính chất ràng buộc pháp lý, nhưng các thành phố đã hành động một cách chậm chạp và dẫn đến thiệt hại lớn cho người trồng hoa Tulip. Phải mất khoảng hơn một năm sau đó thì hội đồng thành phố Haarlem mới đưa ra phán quyết hủy bỏ tất cả các hợp đồng với giá 3,5% so với giá ban đầu vào tháng 05 năm 1638. Quyết định này ngay sau đó đã được các thành phố lân cận thông qua.
Từ hội chứng hoa Tulip và bài học rút ra cho các nhà đầu tư
Câu chuyện về bong bóng hoa Tulip cho thấy chu kỳ chung của bong bóng, trong đó những đơn vị, cá nhân đẩy giá của một tài sản lên mức trên trời và sau đó giá trị bị sụp đổ. Trong trường hợp này, giá hoa Tulip tăng lên cấp số nhân. Vượt quá giá trị nội tại và chỉ là vấn đề thời gian cho đến khi giá sụp đổ.
So sánh với các nhà đầu tư ngày nay thì có thể xác định được một đợt tăng giá không bền vững thì đây là lần đầu tiên trong lịch sử, một bong bóng đã được ghi nhận. Vì thế điều quan trọng là phải suy nghĩ về hoa Tulip và các bong bóng đầu cơ khác như bong bóng Mississippi ở Pháp để học từ những bài học trong quá khứ.
Thị trường đã chứng kiến những bong bóng tương tự như bong bóng Dotcom đầu những năm 2000 và cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008... Với suy nghĩ này không bao giờ là quá muộn để nghiên cứu những bài học của những thế hệ giao dịch đi trước đó.
Ở Hà Lan ngày nay, hoa Tulip có thể được mua với giá hợp lý và thực tế, các bạn không cần phải bán nhà để mua. Mặc dù chúng sẽ không bao giờ lên cơn sốt bong bóng như vào năm 1700 nữa nhưng hoa Tulip hiện nay vẫn là biểu tượng của đất nước và được trồng đặc trưng trong nhiều khu vườn tại Hà Lan. Trên thực tế, 77% tất cả các nụ hoa được giao dịch trên toàn thế giới đến từ Hà Lan và 40% đó là hoa Tulip.
Câu chuyện về bong bóng hoa Tulip kết thúc ở đó, đọng lại bao nhiêu cảm xúc bi hài và rất nhiều bài học giá trị về một cơn sốt tài sản chưa bao giờ bị lạc hậu. Tựu trung lại, trước khi bỏ tiền vào một loại tài sản mới mẻ nào, các nhà đầu tư cá nhân cần tự đặt ra cho bản thân hai câu hỏi sau:
+ Thứ nhất, tài sản đó có được xây dựng, phát triển và ra đời dựa trên một nền tảng vững chắc hay không, liệu nó có thực sự phục vụ cho cuộc sống xã hội tốt đẹp hơn bằng giá trị thực của nó?
+ Thứ hai, liệu mức giá của tài sản đó có dựa trên các yếu tố cơ bản như lợi nhuận, lợi tức hay chỉ dựa vào sự đầu cơ điên rồ của đám đông?
Không khó để có thể tránh được những cơn sốt tương tự hội chứng hoa Tulip trong tương lai gần, bởi vì Nhà Triết gia có tên là George Santayana đã có một câu châm ngôn vô cùng nổi tiếng đó là: "Những kẻ mà không thể nhớ được lịch sử thì sẽ buộc phải lặp lại nó".
Xem thêm:
Kết luận
Qua nội dung trên các bạn có thể hiểu rằng, hội chứng hoa Tulip hay bong bóng hoa Tulip là bong bóng kinh tế đầu tiên được ghi nhận trong lịch sử. Cho đến tận ngày nay, câu chuyện về hội chứng hoa Tulip này vẫn còn được coi là bài học kinh điển về cạm bẫy của lòng tham và sự đầu cơ quá mức. Hy vọng rằng, nội dung của bài viết trên đã giúp cho các bạn hiểu rõ hơn về sự kiện bong bóng hoa Tulip. Hãy tiếp tục theo dõi những bài viết khác trên shthcm.edu.vn để hiểu rõ hơn về thị trường tài chính nhé !
shthcm.edu.vn là một đơn vị chuyên tư vấn các kiến thức về đầu tư chứng khoán, hàng hóa phái sinh uy tín tại thị trường Việt Nam
Là một trong những “chiến binh mới”, các bạn hy vọng có thể bắt tay ngay vào đầu tư tài chính, đặc biệt là chứng khoán nhưng lại chưa có chút kiến thức hay không có ai đó truyền đạt kinh nghiệm về lĩnh vực này thì bạn có thể liên hệ ngay với Công ty Cổ phần Đầu tư và Công nghệ shthcm.edu.vn (Viết tắt là shthcm.edu.vn). Tại đây, chúng tôi luôn có đội ngũ chuyên gia tư vấn giàu kinh nghiệm, có thể tư vấn kiến thức cho các bạn 24/7 về các cách thức đầu tư và có thể phòng ngừa những rủi ro hiệu quả nhất.